براساس اعلام اداره مدیریت بیماری‌های منتقل شونده از آب و غذا و بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت؛ وبا نوعی بیماری حاد و اسهالی است که در اثر عفونت روده با «باکتری توکسیژنیک ویبریوکلرا سروگروپ O1 یا O139» ایجاد می‌شود.
تاریخچه وبا
بیماری وبا یکی از خصوصیات سرزمین‌های عقب‌افتاده به‌شمار می‌رود. بیماری وبا در فاصله زمانی ۱۵۰ ساله شامل هفت همه‌گیری است که همه‌گیری نخست در قسمت بنگال هند بین سال‌های ۱۸۱۷ تا ۱۸۲۴ رخ داد؛ این بیماری از هند به جنوب‌شرقی آسیا و سپس به چین، ژاپن، خاورمیانه و جنوب روسیه گسترش یافت، اما همه‌گیری دوم که بین سال‌های ۱۸۲۷ تا ۱۸۳۵ رخ‌داد عمدتاً آمریکا و اروپا را تحت تأثیر قرار داد. طی همه‌گیری سوم وبا به شمال آفریقا و جنوب آمریکا نیز رسید و در برزیل بسیار مشکل‌ساز شد. در همه‌گیری چهارم منطقه زیر صحرای بزرگ آفریقا نیز گرفتار شد. طی همه‌گیری پنجم و ششم به دلیل اینکه باکتری وبا کشف شد و پیشگیری از آن نیز مشخص شده بود، میزان مرگ‌ومیر کاهش یافت، اما طی آخرین همه‌گیری که در سال ۱۹۶۱ در اندونزی گزارش شد، این بیماری با ظهور گونه جدیدی خود را نشان داد و تا به امروز نیز در حال شیوع است.
وبا در ایران
نخستین وبای بزرگ در ایران دوره قاجار و سال ۱۲۳۶ قمری اتفاق افتاد؛ بیماری که به نظر می‌آید از جنوب ایران شیوع پیدا کرد. به گونه‌ای که در مناطق ساحلی خلیج فارس روزی یک هزار و ۵۰۰ تن را به کام مرگ می‌کشاند و به دلیل اینکه اجساد این مردگان را در دریا می‌ریختند، بیماری شدت پیدا کرد و در بحرین چهار هزار تن یعنی دوسوم جمعیت آنجا را از میان برد.
وبا از راه بوشهر به دالکی و از آنجا به شیراز رسید و از شیراز نیز به مرکز ایران، تهران و اصفهان انتقال یافت و در سراسر مملکت «از ۱۰۰ هزار تن افزون بکشت و بسیار وقت بود که مردم ایران این مرض را مشاهده نکرده بودند.» وبا در ایران کشتار بسیاری به راه انداخت و به روسیه و از آنجا به کشورهای اروپایی منتقل شد.
شیوع وبا در اصفهان
در سال ۱۲۸۴ قمری وبای شدید بیشتر شهرهای ایران را فرا می‌گیرد، در سال ۱۲۸۶ قمری نیز وبای دیگری در قم و کاشان و اصفهان شایع شد.
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مرکز بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان شیوع وبا در سال ۱۴۰۱ را تکذیب کرد.
وبا بیشتر در کجا دیده می‌شود؟
این بیماری عموماً در مکان‌هایی با تصفیه ناکافی آب، دفع نامناسب و غیربهداشتی مدفوع یا فاضلاب و نیز در مناطق با بهداشت ناکافی ایجاد شده و گسترش می‌یابد. باکتری وبا همچنین می‌تواند در محیط رودخانه‌های شور و آب‌های ساحلی زندگی کند.
انسان چگونه به بیماری وبا مبتلا می‌شود؟
شایع‌ترین راه انتقال وبا آشامیدن آب یا خوردن مواد غذایی آلوده به باکتری «ویبریوکلرا» است، آلودگی دست‌ها نیز ممکن است موجب انتقال بیماری شود. باید توجه کرد که در شرایط همه‌گیری وبا، معمولاً منبع آلودگی، مدفوع فرد آلوده است که منجر به آلودگی آب یا مواد غذایی می‌شود.
در مناطقی که تصفیه فاضلاب و آب آشامیدنی به خوبی انجام نمی‌شود، این بیماری می‌تواند به سرعت گسترش یابد. بیماری عموماً از طریق تماس مستقیم فرد به فرد منتقل نمی‌شود؛ بنابراین تماس تصادفی با یک فرد آلوده، عامل خطری برای ابتلاء به بیماری نیست.
مطالب پیشنهادی:
–علائم آبله میمون چیست؟ + آبله میمون چگونه سرایت میکند؟ + 7 نشانه آبله میمونی
–آیا واکسن کرونا بر باروری موثر است؟
علائم بیماری وبا چیست؟
- اسهال: اسهال ناشی از وبا به طور ناگهانی ظاهر می شود و به سرعت موجب از دست رفتن مایعات در حجم زیادی –یک لیتر در ساعت- می شود. اسهال ناشی از وبا اغلب ظاهر کم رنگ و شیر مانند دارد که به آبی که در آن برنج شسته می شود، شباهت دارد.
- تهوع و استفراغ: این حالت معمولا در مراحل اولیه بیماری وبا اتفاق می افتد و ستفراغ ممکن است چند ساعت به طول انجامد.
- دهیدراتاسیون: دهیدراتاسیون ممکن است در طول چند ساعت بعد از شروع علائم وبا بروز کند. بسته به این که بدن چه مقدار مایعات از دست می دهد، دهیدراتاسیون ناشی از وبا ممکن است خفیف تا شدید باشد. از دست دادن 10 درصد یا بیشتر از وزن بدن نشان دهنده دهیدراتاسیون شدید است.
نشانه ها و علائم دهیدراتاسیون ناشی از بیماری وبا شامل بی قراری، بی حالی، خشکی دهان، تشنگی زیاد، خشکی و چروکیدگی پوست که با فشار دادن آن به آرامی به حالت اول برمی گردد، دفع ادرار کم یا نبود دفع ادرار، فشار خون پایین و ضربان قلب نامنظم هستند.
دهیدراتاسیون در بیماری وبا موجب از دست رفتن سریع مواد معدنی خون (الکترولیت ها) که تعادل مایعات بدن را حفظ می کنند، می شود. این حالت عدم تعادل الکترولیت نامیده می شود.
علائم وبا در کودکان چیست؟
به طور کلی، وبا در کودکان نشانه ها و علائم مشابه بزرگسالان را ظاهر می کند اما احتمال افت قند خون (هیپوگلایسمی) ناشی از از دست دادن مایعات در کودکان شیوع بیشتری دارد که موجب:
- تغییر در وضعیت هوشیاری
- تشنج
- کما
علائم بیماری چه زمانی ظاهر می‌شود؟
«دوره کمون» این بیماری یعنی فاصله زمانی بین ورود باکتری عامل وبا به بدن تا زمان بروز علائم بالینی معمولاً دو تا سه روز است، اما این زمان می‌تواند از چند ساعت تا پنج روز نیز به طول انجامد.
چه کسانی بیشتر به وبا مبتلا می‌شوند؟
ابتلا به وبا کاملاً در ارتباط با وضعیت بهداشتی است. افرادی که از آب آشامیدنی ناسالم استفاده می‌کنند یا در مناطقی زندگی می‌کنند که وضعیت بهداشتی نامطلوب بوده و مدفوع و فاضلاب‌ها به صورت غیربهداشتی دفع می‌شوند، بیشترین خطر ابتلا به وبا را دارند.
وبا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص وبا از طریق آزمایش مدفوع است. برای انجام این آزمایش باید از بیمار نمونه مدفوع یا سواب مقعدی تهیه و به آزمایشگاه ارسال شود. این آزمایش در سیستم بهداشتی کشور به صورت رایگان انجام می‌شود.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
خطر ابتلا به بیماری وبا در کشورهای صنعتی بسیار پایین است و حتی در نواحی که شیوع آن بالاست، شما می توانند با در نظر داشتن برخی نکات ایمنی در غذا خوردن از ابتلا به وبا پیشگیری کنید. بیماری وبا هنوز به صورت محدود در سراسر جهان دیده می شود. در صورتی که بعد از سفر به ناحیه ای که شیوع وبا در آن بالا است به بیماری مبتلا شدید، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
اگر شما به اسهال خصوصا اسهال شدید مبتلا هستید و در معرض عامل وبا قرار گرفته اید، فورا به دنبال درمان مناسب باشید. دهیدراتاسیون شدید ناشی از وبا یک وضعیت اورژانسی است که بلافاصله به مراقبت های اورژانسی نیاز دارد.
درمان وبا
اساس درمان در بیماری وبا جبران فوری آب و املاح از دست‌رفته بدن در اثر اسهال است و در واقع این بیماری می‌تواند به راحتی و با موفقیت درمان شود. این بیماران باید محلول مایع درمانی خوراکی را که از حل کردن یک بسته پودر ORS در یک لیتر آب جوشیده خنک تهیه می‌شود، به مقدار زیاد و بسته به میزان کم‌آبی بدن بنوشند. موارد شدید بیماری که در معرض خطر ابتلا به کم‌آبی هستند نیاز به جایگزینی مایعات به صورت داخل وریدی دارند.
بدون دسترسی به مایع درمانی میزان کشندگی در بیماران مبتلا به وبا ۳۰ تا ۵۰ درصد است که با مایع درمانی سریع و مناسب، این میزان به زیر یک درصد کاهش می‌یابد.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب که در صورت نیاز توسط پزشک تجویز خواهد شد؛ طول دوره بیماری را کوتاه و شدت بیماری را کاهش میدهد، اما به اندازه جبران کمبود آب بدن مهم نیست. افرادی که به اسهال و استفراغ شدید مبتلا می‌شوند به ویژه افرادی که در مناطقی که وبا اتفاق می‌افتد زندگی می‌کنند باید به سرعت به پزشک مراجعه کنند.
پیشگیری از وبا
برای پیشگیری از بیماری وبا رعایت موارد زیر ضروری است:
– از آب آشامیدنی سالم استفاده کنید.
– در مناطقی که دسترسی به آب تصفیه شده و لوله کشی وجود ندارد و از آب چاه، آب تانکرها، آب چشمه‌ها و… استفاده می‌شود، حتماً آب را قبل از مصرف بجوشانید یا کلرزنی کنید.
– از مصرف یخ غیربهداشتی، مواد غذایی و غذاهای آماده غیربهداشتی، آب‌میوه و نوشیدنی‌های ارائه شده در بیرون از منزل و به‌خصوص غذاهای ارائه شده توسط فروشندگان دوره‌گرد خودداری کنید.
– از شنا کردن در آب رودخانه، جوی‌ها یا استخرهای آلوده خودداری کنید.
– میوه‌ها و سبزی‌ها را قبل از مصرف حتماً بشویید و به روش صحیح ضدعفونی کنید.
– برای اطمینان از سلامت غذا آن را به صورت کامل بپزید و از مصرف غذاهای خام یا کم پخت خودداری کنید.
– غذایی را که قبلاً پخته‌اید قبل از مصرف به صورت کامل داغ کنید.
– از ظروف و لوازم تمیز و شسته شده با آب سالم و بهداشتی استفاده کنید.
– قبل از تهیه، توزیع و خوردن غذا و قبل از دادن غذا یا شیر به کودک حتماً دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
– بعد از رفتن به توالت و نیز قبل از دست زدن به مواد غذایی و خوراکی حتماً دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
– مواد غذایی را در یخچال نگهداری کنید و از قرار گرفتن مواد غذایی در معرض مگس و آلودگی‌های دیگر خودداری شود.
– هنگام سفر، آب و غذای سالم همراه داشته باشید یا از نوشیدنی‌ها و غذاهای با بسته‌بندی مطمئن استفاده کنید.
– از دفع غیربهداشتی مدفوع خودداری و حتماً از توالت‌های بهداشتی استفاده کنید.
درمان وبا در طب سنتی:
پیاز
پیامبر خدا (ص) : هر گاه وارد آبادی وبا زده‌ای شدید و از وبای آن ترسیدید، از پیاز آن جا بخورید؛ زیرا که آن، چشم را جلا می دهد، مو را پاکیزه می گرداند، آب کمر را زیاد می کند، گام ها را سرعت می بخشد، تیرگی چهره را می برد و خستگی را نیز می زداید.
سیب
سیب شوینده معده است حرارت را خاموش می کند درون را سرد می کند و تب و وبا را برطرف می کند سیب سبز تب را ریشه کن می کند. حرارات را تسکین میدهد از وبا پیشگیری و آن را درمان می کند.
بهداشت آب
امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه این گونه دشمن را نفرین می کند: آبهایشان را با وبا مخلوط کن.
در سال، شبی است که در آن وبا نازل می شود و عبور نمی کند از ظرفی که درپوش نداشته باشد یا مشک آبی که سرش بسته نباشد مگر آنکه وبا در آن آب نازل شود.
و در نزول باران منافع دیگری است بدن ها را نرم می کند و وبا که بر اثر آلودگی هواست برطرف می شود.
شکر طبیعی
مردی به امام ششم از وبا شکوه کرد، فرمودش چرا از طيب مبارک استفاده نمیکنی؟ گفتم: طيب مبارک چیست؟ فرمود همین شیرینی سلیمانی شماها، و فرمود: نخست کس که شکر ساخت و برگرفت سلیمان بن داود بود.
امام رضا (ع) فرمود: شکر طبر زد بلغم را می خورد. امام کاظم هنگام خواب شکر می خورد.
امام کاظم (ع) فرمود:هر که دو دانه شکر موقع خواب بخورد درمان تمام بیماری ها جز مرگ است.
داروی امام کاظم
درمان و پیشگیری از سرماخوردگی است. هر یکبار از آن استفاده کنند، دیگر سرما نخواهند خورد. بهتر است این دارو در ابتدا بیماری استفاده شود. کودکان هم با آن درمان می شوند. این دارو از مسطکی ، هلیله سیاه و شکر تشکیل شده است؛ البته در تابستان باید به جای مسطکی رازیانه استفاده شود.
از امام کاظم (ع) شنیدم زمانی که بیمار شد. طبیبان داروهای مختلفی برای او تجویز کردند. امام کاظم فرمودند کجا میروید؟ از این دارو که سید داروهاست استفاده کنید: هلیله رازیانه و شکر را در ابتدای تابستان و در هر ماه سه مرتبه ابتدای زمستان، سه ماه و در هر ماه سه مرتبه به جای رازیانه مسقطی جایگزین کنید، پس تا زمان مرگ مریض نخواهد شد.
منبع : ایمنا
به خوبی مطالب رو ارائه می کیند